شرط مفید بودن استانداردها در کارخانجات
(مروری بر استاندارد HACCP)

فهرست مطالب
مقدمه ای بر استاندارد HACCP در کارخانه
در کارخانههای تولیدی متناسب با نوع محصول تولیدی، فرآیندهای و استانداردهای مختلفی نوشته میشود تا شرکت از چند جهت منتفع شود.
- هزینهها به حداقل ممکن کاهش یابد
- کیفیت محصول به شکل پایدار بالا رود
- برند و نام محصول بخش قابل قبولی از بازار هدف را به دست آورد
در کارخانجاتی که با انجام صحیح و کامل استانداردها به اهداف فوق دست مییابند، تعریف و ارتقای استانداردها به فرآیندهای مدرن و به روز، کاملاً طبیعی و مقبول است. برعکس در سازمانهایی که این فرآیندها فقط روی کاغذ هستند و موجب بهبود عملکرد نمیشوند، در برابر روشهای جدید و هوشمند کنترل صنعتی استقبالی صورت نمیگیرد.
در این نوشتار میخواهیم از یک خط تولید متناوب کیک لایهای مثال بزنیم. در یک کارخانه غذایی استانداردهای اجباری و تشویقی مختلفی وجود دارد. یکی از این استانداردها که شرکتهای تولیدی قوی به دنبال استفاده از منافع آن هستند، استاندارد HACCP است. فرآیند این استاندارد که در هر خط تولیدی متناسب با آن تغییر میکند، برای شناسایی نقاط کنترلی بحرانی است که در صورت کنترل آنها میتواند از سلامت و کیفیت محصول مطمئن بود. به این ترتیب با اجرای کامل و درست فرآیند HACCP میتوان به هر سه هدفی که در بالا به آن اشاره شد، دست یافت.

خط تولید کیک لایهای به شکل معمول شامل تجهیزات زیر است:
- میکسر خمیر کیک
- میکسر کرِم
- نازلهای خمیر و کرِم
- فر تونلی
- بخش خنک کننده
- دستگاههای بسته بندی
استاندارد HACCP شامل کنترل کلیه مراحل تولیدی در تمامی این تجهیزات میگردد. در عین حال انبارهای مواد اولیه، محصول نهایی، آزمایشگاه و …. هم در این فرآیند کنترل میشوند. چرا که هدف از استقرار این سیستم شناسایی، ارزیابی و کنترل نقاط بحرانی کارخانه و اطمینان از صحت پارامترهای کمی و کیفی در هر مرحله است.

با توجه به انبوه اطلاعاتی که برای اجرای کامل و دقیق چنین استانداردهایی به شکل دائم جمع آوری میشود، نیاز هست که فرمهای مختلفی برای هر دستگاه یا ایستگاه کاری طراحی و تعریف شود. این فرمها روزانه و به شکل منظم توسط بازرسان پر شده و عدم انطباقها مشخص و اصلاح میگردد. این اطلاعات در طول زمان ارزش خود را از دست میدهند! چرا که دسترسی به انبوه این دادههای جمع آوری شده به مرور سخت و حتی غیر ممکن میشود.
برای مثال در نظر بگیرید در چنین خط تولیدی حداقل
- 5 نقطه کنترل بحرانی (CCP) در مرحله انبار مواد اولیه مختلف
- 4 نقطه در مراحل آماده سازی خود دستگاهها
- 2 نقطه در هنگام میکسینگ خمیر و کرِم
- 2 نقطه کنترل بحرانی در ابتدا و انتهای فر تونلی
- 2 نقطه در نوار نقاله خنک کننده بعد از فر
- 1 نقطه در بخش بسته بندی محصول نهایی
- 1 نقطه در انبار محصول و ….
وجود دارد. به این موارد ماشینهای توزیع کالا، آزمایشگاه، خروجی فاضلاب، دستگاه CIP را نیز اضافه کنید. این موارد فقط برای یک خط تولید کیک در نظر گرفته شده است. لذا با افزایش خطوط تولید، این نقاط هم افزایش پیدا میکنند. اگر مجموع نقاط را در سادهترین حالت 35 نقطه در نظر بگیریم که به شکل روزانه و اغلب چندین بار در روز کنترل میشوند، میتوان نتیجه گرفت که به این دادهها به شکل روزانه حدود 150 ردیف جدید اطلاعات اضافه میشود. پس به طور متوسط ماهانه 4000 ردیف جدید و اطلاعات جدید در این سازمان جمع آوری میشود.
این دادهها فقط در صورتی ارزشمند هستند که بتوان به سرعت به آنها دسترسی داشت، مقایسه کرد و روند افزایشی و یا کاهشی آنها را بررسی نمود. این کارها از روی فرمهای کاغذی امکان پذیر نیست و یا حداقل بسیار زمان بر و پر اشتباه میتواند باشد.
ویژگیهای سیستم نرم افزاری کنترلر هوشمند
امروزه برای اجرایی نمودن چنین استانداردها و فرآیندهایی نیاز به سیستمهای نرم افزاری بیشتر از قبل احساس میشود. نرم افزاری که بتواند مزایای زیر را برای کابران ممکن سازد، میتواند بسیار ارزشمند باشد شاید حتی به اندازه خود استاندارد HACCP برای یک کارخانه مهم و کارساز باشد. این سیستمهای نرم افزاری باید بتوانند:
- ضمانت در صحت جمع آوری اطلاعات دهد
- برنامههای بازرسی را به دقت اجرایی کند
- عدم انطباق با استانداردها را بلافاصله گزارش دهد
- امکان بازخوانی اطلاعات از هر زمان و دستگاه را داشته باشد
- آلارمهای لازم را به موقع گزارش دهد
سیستم کنترلر هوشمند صنعتی این امکان را برای صنایع مختلف فراهم میسازد که انواع استانداردها را مطابق نیاز و تعریف خود کارخانه در آن تعریف کرده و از اجرایی شدن آن اطمینان حاصل کرد. به همین دلیل است که استفاده از این نرم افزار را به اندازه استقرار خود استانداردها مهم و ارزشمند میدانیم. چنین نرم افزارهای هوشمندی امروزه برای کلیه سازمانها و کارخانجاتی که استاندارداهای مختلفی را به این دلیل اجرا میکنند که قدرت رقابت کیفی خود را افزایش داده و ریسکها و هزینههایشان را کاهش دهند، بسیار مفید و کارآمد است. با بهره گیری از چنین نرم افزارهایی است که یک کارخانه توان مضاعفی در پیشرفت و ترقی پیدا میکند و به شکل واقعی به اهداف تعریف شده استانداردهای کنترلی دست مییابد. در غیر این صورت معمولاً فرآیندها و استانداردهای مختلف در سازمانها ارزش خود را از دست داده و جنبه نمایشی پیدا میکنند

سیستم کنترلر هوشمند صنعتی با اجرای همزمان روی دو پلتفرم کامپیوتر و موبایل هوشمند این امکان را فراهم ساخته است که به شکل مستقیم در کنار خط تولید اجرا شود و نتایج و گزارشهای مختلف آن در بازههای زمانی مختلف و برای نقاط کنترل بحرانی گوناگون در دسترس باشد.
استاندارد HACCP با گزارش صحیح و سریع خروج مقادیر استاندارد از حد قابل قبول ارزش پیدا میکند. این سرعت از روی فرمهای کاغذی به دست نمیآید. کنترلر هوشمند صنعتی این دقت و سرعت را به شکل فرمهای دیجیتال در دسترس صاحبان صنایع و بازرسان کنترل کیفی قرار میدهد.
برای آشنایی بیشتر با سیستم کنترلر صنعتی به بخش معرفی اپلیکیشن کنترلر هوشمند صنعتی مراجعه فرمایید.